In het voorjaar van 2012 stootte ik op een zoekertje in een digitale nieuwsbrief over zoogdieren: vrijwilligers gezocht om te assisteren bij wolvenonderzoek in Wit-Rusland. De vele reizen die ik door de meest uiteenlopende gebieden in Europa had gemaakt stonden vaak in het teken van de grote roofdieren, ik was al enkele jaren professioneel bezig met roofdieronderzoek en had in Estland mijn hart verloren aan de Oost-Europese laaglandnatuur. Ik moest dan ook geen seconde twijfelen.

Mijn reis ging in het teken staan van het zoeken naar wolvenpups, kaderend in een uitvoerig onderzoek naar de voortplantingsecologie en populatiedynamica van wolven. Eind april was het zover. Bij aankomst werd ik meteen zeer hartelijk ontvangen door Vadim. Na een blitzbezoek aan een ander gebied begaven we ons naar het Nalibokiwoud waar het onderzoek plaatsvond.

Wolven zijn uiterst discreet in de voortplantingsperiode. Een wolvennest vinden in uitgestrekte en dichtbegroeide laaglandbossen is dan ook een aartsmoeilijke opgave. Het is bijzonder arbeidsintensief en vereist een rigoureuze aanpak en methodologie. De belangrijkste voorwaarde om succesvol wolvenpups op te sporen is echter kennis van het gedrag van wolven (opgedaan in het veld) en iets wat men in het Engels ‘tracking skills’ noemt: het vermogen om sporen te ‘lezen’ en te interpreteren. De vele zandwegjes in het uitgestrekte Nalibokiwoud werden systematisch afgezocht naar wolvensporen. Bij het inspecteren van wolvensporen is de eerste vraag die beantwoord dient te worden: hebben we te maken met wolven die aan de voortplanting deelnemen of niet? Net voor er jongen geboren worden valt de wolvenroedel namelijk uiteen, de zich voortplantende individuen (meestal het alfapaartje) zonderen zich af van de rest van de roedel. Je kan veel tijd verliezen door de verkeerde wolf te volgen.. Maar dit is nog maar het begin. Wolven hebben een bijzonder groot territorium: welke plek zal uitgekozen worden om jongen groot te brengen? Wanneer zullen de jongen geboren worden? Tal van subtiele verschillen in markeergedrag en loopgedrag geven hints. Enkel na een weldoordachte en zorgvuldige analyse van alle aanwijzingen die op boswegen te vinden zijn wordt de beslissing genomen om in de bossen op zoek te gaan naar pups. Zo geschiedde ook, na urenlange zoektochten doorheen schitterende gemengde bossen vonden we wat we zochten: meerdere wolvennesten en uiteindelijk een pup... Dit hele proces van a tot z meemaken was bijzonder leerrijk. De methode die professor Sidorovich heeft ontwikkeld en verfijnd is absoluut uniek. Het leidde tot tal van nieuwe inzichten in het gedrag , de voortplantingsecologie en populatiedynamica van wolven. Alsof dit nog niet genoeg was om een geweldige indruk na te laten was er nog de natuurbeleving. Eerst en vooral is er het gevoel van vrijheid. In onze kleine West-Europese natuurgebieden wordt alles netjes beheerd, is alles strak onder controle, staan er overal verbods- en toegangsborden, omheiningen en rasters, knuppelpaadjes, infobordjes, zitbanken en uitgestippelde wandelroutes. In onze strak geordende levens zoeken we naar een toevluchtsoord waar we vrij kunnen zijn maar ook als we de natuur willen intrekken worden we geleefd. Het werkt bevangend en afstompend. Niets van dit alles in het uitgestrekte Nalibokiwoud: geen wandelpaden, geen omheiningen, enkel bos, moeras en verlaten gronden, vrij te betreden op eigen risico...

Tijdens het veldwerk werd ik constant geconfronteerd met de indrukwekkende biodiversiteit van het gebied. In de lente wemelen de bossen en moerassen er van het leven. Het contrast met het natuurarme en ecologisch gedegradeerd West-Europese laagland is enorm. Toen we op een vroege ochtend de deur van onze 4x4 openzwaaiden ter hoogte van een moeras stond ik aan de grond genageld door het meest overweldigende concert van kikkers en moerasvogels. De emoties die door mij heen gingen zijn onmogelijk onder woorden te brengen maar dit moment behoort tot mijn meest intense natuurbelevingsmomenten en zal ik mijn leven lang koesteren. Een vluchtige ontmoeting met een lynx op een bosweg, een enorme wisentenstier die plots voor onze neus stond, het zijn maar enkele van de vele topmomenten van deze reis... Sindsdien heb ik de onweerstangbare drang om keer op keer terug te keren naar dit buitengewoon gebied. Het Nalibokiwoud staat voor mij symbool voor hoop. Het gebied is immers allerminst gespaard gebleven van negatieve menselijke impact: drooglegging van moerassen, houtkap,.. De sporen van de natuurdestructie uit het verleden zijn alomtegenwoordig, maar het is wonderbaarlijk om zien hoe snel de natuur zich herstelt als ze er de kans toe krijgt!